PRZESTRZENNY POTENCJAŁ ROZWOJU OPOLA W DOTYCHCZASOWYCH GRANICACH MIASTA

1.  PRZEDMIOT I CEL ANALIZY

    Analizę sporządzono po zapowiedzi pod koniec 2015 r. - powiększenia obszaru miasta Opola, poprzez włączenie w granice miasta 13 sołectw z sąsiednich gmin: Dobrzeń Wielki, Turawa, Prószków, Komprachcice, Dąbrowa. Zamierzone jest zwiększenie powierzchni Opola łącznie o 5.300 ha (z 9.700 ha do 15.000 ha). Liczba mieszkańców ma wzrosnąć o 9.500 osób (z 122.000 do 131.500).

    Inicjatorem  opracowania jest Gmina Dobrzeń Wielki.

Wykonawcami są: mgr Stanisława Brawata (uprawnienia do projektowanie urbanistycznego nr 1272/92) - z  zespołem.

   Zgodnie z wymaganiami art. 4 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym  (Dz. U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) dokonywanie zmian granic administracyjnych, w tym ustalanie granic gmin (np. w celu powiększenie obszaru miasta) musi uwzględniać wielorakie kryteria oceny, między innymi charakterystykę procesów przestrzennych i potrzeby rozwojowe miasta planowanego do powiększenia, ocenę cech funkcjonalno - przestrzennych włączanych terenów, powiązania z miastem (poprzez infrastrukturę techniczną i drogową).

   Prezydent Opola nie sporządził dotychczas takich analiz, albo nie upublicznił ich wyników, stąd potrzeba sporządzenia niniejszej analizy i określenia możliwości rozwoju miasta w dotychczasowych jego granicach.  

 2.  UWAGI METODYCZNE

   Wyniki analizy przedstawione zostały w formie graficznej na mapie w skali 1:10.000 oraz w niniejszym tekście. Wnioski z analizy mogą stanowić materiał dla mieszkańców Opola i ościennych sołectw - do dyskusji i pytań w zapowiadanych przez Prezydenta Opola i wymaganych prawem konsultacjach społecznych, poprzedzających złożenie formalnego wniosku do Rady Ministrów o zmianę granic administracyjnych.

    Analizie poddano, z dokładnością wynikającą ze skali i poglądowego charakteru opracowania:

  • mapy topograficzne w skali 1:10 000, aktualizowane wg stanu na 18.11.2014 r.(licencja Marszałka Woj. Opolskiego nr DRP-IV.7522.85.2015.JST-CL8)

  • „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola”, głównie plansze „Uwarunkowania rozwoju” i „Kierunki zagospodarowania” (zmiana - lipiec 2010 r.)

  • mapy satelitarne geoportal.gov.pl (Geoportal 2)

  • mapy satelitarne Google earth 2015 r.

  • materiały statystyczne 2015 r. - Urząd Statystyczny Opole

         Podstawowym materiałem użytym w graficznym rezultacie analizy były mapy topograficzne oraz dane z map „Uwarunkowania rozwoju” i „Kierunki zagospodarowania” stanowiących załączniki do „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola”, zmienionego i uchwalonego w lipcu 2010 r. Istniejące zagospodarowanie miasta zweryfikowano danymi z późniejszych map satelitarnych, niekiedy także wizją lokalną. Powierzchnię poszczególnych, wydzielonych terenów potencjalnego rozwoju miasta mierzono metodą siatki kwadratów o oczkach odpowiadających powierzchni 1,0 ha.

         Ze względu na narzucony okolicznościami krótki czas sporządzania i poglądowy charakter opracowania - mapa „Przestrzenny potencjał rozwoju miasta Opola w obecnych granicach” może zawierać nieścisłości w niektórych szczegółach, nie wpływające jednak na generalnie wysoką ocenę potencjału rozwojowego w obecnych granicach miasta.

         Na mapie w skali 1: 10 000 wyróżniono pięć kategorii terenów - w różnym stopniu i zakresie możliwych do wykorzystania dla obecnych i przyszłych funkcji miasta (mieszkanio-wej, usługowej, przemysłowej, parkowej, rekreacyjnej, komunikacyjnej, infrastrukturalnej). Łączna powierzchnia tych terenów wynosi ok. 3.996 ha, co stanowi 41,2% obecnej powierzchni Opola. W tym wyróżniono:

  • Tereny rolnicze – ok. 3100 ha (32,0% powierzchni Opola). 

    Uwzględniono wyłącznie grunty rolne niezabudowane, w tym grunty orne, użytki zielone, zieleń śródpolną, z pominięciem polderu zalewowego „Żelazna” oraz gruntów rolnych przewidzianych już w aktualnym studium m. Opola pod powiększenie kopalni odkrywkowej margli i wapieni cementowni „Odra” (ok. 76 ha). W większości są to tereny kilkadziesiąt lat temu włączone w granice Opola – pozostające nadal w pierwotnym rolnym użytkowaniu (Zakrzów, Wróblin, Gosławice, Nowa Wieś Królewska, Groszowice, Grotowice, Wójtowa Wieś, Bierkowice, Półwieś). Tereny te w całości przewidziane są w aktualnym „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola” pod zagospodarowanie nierolnicze o zróżnicowanych funkcjach miejskich, zatem uznanie ich za potencjalne tereny rozwojowe jest także formalnie uzasadnione.

  • Tereny rolnicze w polderze zalewowym „Żelazna” – ok. 280 ha (2,9% powierzchni Opola). Obecnie nie są one brane pod uwagę jako potencjalne tereny rozwojowe. Jednak po zrealizowaniu zbiornika „Racibórz” możliwe stanie się zniesienie funkcji przeciw-powodziowej lub zmniejszenie powierzchni polderu.

  • Tereny ogrodów działkowych – ok. 227 ha (2,3% powierzchni Opola).

    Przynajmniej część ogrodów działkowych, zwłaszcza położonych w pobliżu centrum Opola, można traktować jako potencjalne tereny rozwojowe funkcji typowo miejskich. Uzasadnioną praktyką, stosowaną w miarę rozwoju miast (w przeszłości także w Opolu) jest wyprowadzanie ogrodów działkowych z centrów na peryferie, bez ich likwidacji.

  • Tereny nieużytkowane – ok. 213 ha (2,2% powierzchni Opola).

    Do tej kategorii potencjalnych terenów rozwojowych zaliczono:
    - niezagospodarowane dotychczas tereny poprzemysłowe (m.in. po cementowni Groszowice, po filii Fabryki Samochodów Osobowych, po siedzibie Opolskich Zakładów Eksploatacji Kruszywa, po byłej hurtowni mebli przy ul. Ozimskiej i in.),
    - praktycznie niezrekultywowaną albo niewykorzystaną dla żadnej funkcji miejskiej część terenów po odkrywkowej eksploatacji margli i wapieni (najstarsze wyrobiska przy cementowni „Odra” i terenów kopalni byłej cementowni „Piast”) oraz po eksploatacji kruszyw naturalnych (Groszowice, Malina, Grotowice) i glin ceramiki budowlanej (obok marketu „Makro”, oraz terenów pomiędzy ulicami Wrocławską Niemodlińską i Domańskiego),
    - tereny po zlikwidowanych wysypiskach śmieci (Nowa Wieś Królewska, Groszowice).

  • Tereny obecnie użytkowane górniczo przez cementownię „Odra” oraz przeznaczone na ten cel w aktualnym studium m. Opola. 

    Tereny te, położone blisko centrum Opola, przy ul. Luboszyckiej, Chabrów, Oleskiej, są i będą jeszcze kilkanaście lub kilkadziesiąt lat użytkowane do wydobywania margli i wapieni. Jednak docelowo, po rekultywacji, przynajmniej w założeniu, powinny być stopniowo wykorzystane i zagospodarowane dla potrzeb rozwojowych miasta.


     3.  WNIOSKI I KOMENTARZE

  1. Miasto Opole w obecnych granicach ma wysoki udział (ok. 3.100 ha, 32%) terenów rolniczych, nie licząc polderu „Żelazna”, ogrodów działkowych i terenów rolniczych przewidzianych już do zajęcia przez kopalnię cementowni „Odra”. Uwzględnione w tej kategorii tereny rolnicze przeznaczono w studium miejskim pod różne funkcje nierolnicze. Nawet przyjmując najbardziej optymistyczny wariant rozwojowy - demograficzny i gospodarczy sprzed 20 lat(150 tys. mieszkańców wg opracowania prof. K. Heffnera z 1991 r.) - wystarczą one na co najmniej kilkadziesiąt najbliższych lat. Włączenie w granice miasta kolejnych terenów ościennych, w przewadze użytkowanych rolniczo, zwiększy jedynie ich udział w strukturze miasta. Krajobraz miasta stanie się jeszcze bardziej wiejski, z dużym udziałem ciągów zabudowy zagrodowej.

  2. Pozostałe tereny, potencjalnie rozwojowe w Opolu, zajmują łącznie ok. 896 ha, co stanowi 9,2% powierzchni miasta. Możliwości i kierunki miejskiego zagospodarowania oraz wykorzystania tych terenów są zróżnicowane i faktycznie nie zawsze uzasadnione. Niemniej powinny one być w pierwszej kolejności przedmiotem zainteresowania i analiz organów miasta, także innych inwestorów (tereny poprzemysłowe), choćby z uwagi na uzbrojenie i dostępność komunikacyjną.

  3. Wszystkie wskazane obszary potencjalnego rozwoju w obecnych granicach Opola, także chronione ustawowo grunty rolne klas I – III i grunty organiczne, są prawnie zwolnione z obowiązku uzyskiwania zgody na przeznaczenie nierolnicze. Wszystkie są też przeznaczone pod różne nierolnicze funkcje miejskie w studium Opola, w części nawet w planach miejscowych. Natomiast inwestowanie na nowych terenach po ewentualnym włączeniu ich w granice Opola – będzie wymagało przeprowadzenia procedury planistycznej (studium, plany miejscowe) i poniesieniakosztów.

  4. Zastanawiające jest bezrefleksyjne i rozrzutne przeznaczenie ok. 176 ha terenów miejskich, najkorzystniejszych pod względem fizjograficznym i komunikacyjnym, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Osiedla Chabry i centrum Opola - na górnicze potrzeby cementowni „Odra”. Zwłaszcza że możliwości racjonalnej rekultywacji i zagospodarowania miejskiego tych głębokich (15-30 m) wyrobisk odkrywkowych są prawie żadne, czego dowodzi niewielki stopień wykorzystania istniejących już w Opolu licznych kamionek pogórniczych. Wszystkie są zalane wodą albo zasypane śmieciami. Zbiorniki wodne w kamionkach z powodu stromych brzegów i dużej głębokości nie nadają się nawet dla ograniczonej funkcji rekreacyjnej. Z kolei wysypiska można tworzyć wyłącznie na peryferiach miasta. Dzieje się to w sytuacji gdy cała Opolszczyzna jest krajowym potentatem pod względem zasobów udokumentowanych surowców węglanowych i kruszyw. Można przecież wyobrazić dalsze funkcjonowanie cementowni „Odra” w oparciu o margle i wapienie wydobywane ze złóż w pobliżu Opola (Folwark, Górażdże, nowe złoże „Tarnów Opolski-Wschód”) z wykorzystaniem np. transportu wodnego rzeką Odrą. Podobnie nieuzasadnione było i jest przeznaczenie dużych terenów w Groszowicach i Grotowicach pod eksploatację kruszyw, których także blisko granic Opola nie brakuje.

  5. Ustawa o rewitalizacji z października 2015 r. (Dz. U. poz. 1777), reguluje efektywne gospodarowanie przestrzenią i nakazuje lokalizowanie nowej zabudowy na obszarach o zwartej strukturze funkcjonalno – przestrzennej, z rewitalizacją tych obszarów. W szczególności ma się to odbywać poprzez uzupełnienia istniejącej zabudowy. Zgodnie z ustawą zajmowanie nowych terenów będzie możliwe po wyczerpaniu rezerw w istniejącej strukturze miasta. W przypadku Opola, o wadliwej i mało perspektywicznej strukturze demograficznej – także z tego powodu nie występuje potrzeba zajmowania nowych terenów.

  6. Miarodajnym i obiektywnym wskaźnikiem wykorzystania przestrzennego potencjału rozwojowego miast jest gęstość zaludnienia, wyrażana w statystyce liczbą mieszkańców na kilometr kwadratowy powierzchni.Pod tym względem Opole, z obecną gęstością zaludnienia 1.257 mieszk./km2 plasuje się na ostatnim miejscu wśród wszystkich miast wojewódzkich w Polsce. Przeciętna wielkość gęstości zaludnienia kształtuje się w Polsce na poziomie 2000 – 2500 mieszk./km2. Natomiast w Opolu po zamierzonym zwiększeniu powierzchni z 9.700 ha do 15.000 ha i liczby ludności z 122.000 do 132.000 – gęstość zaludnienia spadnie do krytycznej – 880 mieszk./km2. Wówczas, nawet w gronie wszystkich 66 miast na prawach powiatu, Opole zajmie dopiero 60 miejsce. Mniejszą gęstość zaludnienia będą miały tylko miasta powiatowe: Jelenia Góra, Tarnobrzeg, Dąbrowa Górnicza, Jaworzno i Świnoujście.

     

        Przedstawione  dane i wnioski jednoznacznie  wykazują brak potrzeby powiększania Opola dla pozyskania nowych terenów rozwojowych, wskazują natomiast potrzebę zainteresowania  się istniejącymi terenami ustalonymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - w granicach miasta i ich udostępnieniem dla planowanego rozwoju i zainteresowanych  inwestorów.  

    CZĘŚĆ GRAFICZNA:   Mapa w skali  1: 10 000 -  PDFPRZESTRZENNY POTENCJAŁ ROZWOJU MIASTA OPOLA W OBECNYCH GRANICACH (23,20MB)

    zaludnienie.jpeg

 

Gwiazdka Polecamy

KMZB.jpeg

aglomeracja.png

wios_opole_powietrze.png

rodzina500.png

stobrawski.png

gmina_fair_play.jpg-1.png

Logo WKU.png

 

×

Wyszukaj w serwisie

Tagi wyszukiwania:
×

Zapisz się do newslettera

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych w celu przesyłania newslettera. Dane moje podałem dobrowolnie, mam możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania lub wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Administratorem danych osobowych jest Gmina Dobrzeń Wielki, ul. Namysłowska 44 46-081 Dobrzeń Wielki