Charakterystyka obiektów sakralnych

Największą część obiektów zabytkowych stanowią obiekty sakralne. W czterech wsiach znajdują się kościoły zabytkowe lub posiadające elementy zabytkowe (Chróścice -1 kościół, Dobrzeń Wielki –3, Kup –2, Czarnowąsy –2). Najcenniejszym i jednym z najstarszych zachowanych zabytków kultury na terenie Gminy jest kościół odpustowy p.w. Św. Rocha, który zbudowany został około 1658 r. Kościół został gruntownie odnowiony lub przebudowany w 1752 r., a następnie odnawiany w latach 1928, 1958 oraz ostatnio w 2006 r. Usytuowany jest w północnej części wsi na naturalnym wzniesieniu, zwrócony prezbiterium ku północy. Kościół jest drewniany o konstrukcji zrębowej. Posiada krótkie prezbiterium zamknięte trójbocznie, do którego od wschodu przylega zakrystia. W przejściu od prezbiterium ze skośnymi ścianami posiada szerszą nawę prostokątną. Wnętrze nakryte jest stropem płaskim. Chór muzyczny z częścią środkową występującą ku przodowi jest wsparty na czterech słupach. W zakrystii oraz w ścianach bocznych nawy są prostokątne odrzwia. W wejściach bocznych do nawy wstawione są drzwi klepkowe, ćwiekowane. Na zewnątrz kościół otoczony jest sobotami wspartymi na słupach z zastrzałami. Wokół zamknięcia prezbiterium soboty są nieco wyższe, zaszalowane i tworzą składzik. W elewacji frontowej od południa, ponad sobotami, znajduje się ganek wsparty na czterech słupach, mieszczący dostęp do chóru muzycznego. Kościół ma kryte gontem dachy siodłowe oraz pulpitowe. Ołtarz główny jest barokowy z ok. 1700 r. W centralnej części ołtarza znajduje się współczesny, przemalowany obraz Adoracji Św. Rocha, otoczony ramą o bogatej dekoracji akantowej z rzeźbami świętych i aniołów, oraz w zwieńczeniu z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Ołtarze boczne, również barokowe, powstały w II połowie XVII w. Barokowa ambona z początku XVII w. posiada bogatą dekorację akantową z rzeźbami czterech ewangelistów, powyżej znajduje się rzeźba Dzieciątka Jezus na globie ziemskim w otoczeniu aniołów. Wokół kościoła p.w. Św. Rocha usytuowany jest cmentarz otoczony ogrodzeniem z cegły, w którym  znajdują się kaplice – Stacje Drogi Krzyżowej, zaś od strony południowo-zachodniej znajduje się murowana brama. Cały teren jest obficie zadrzewiony starodrzewem. Dojście do kościoła i główne alejki cmentarne wyłożone są kostką granitową, harmonizującą z drewnianą bryłą kościoła.

kościół-w-dobrzeniu-drewnia.jpegDawny kościół parafialny p.w. Św. Katarzyny w Dobrzeniu Wielkim jest wzmiankowany w 1325 r. Stojący do dziś w tym miejscu kościół zbudowany został w 1842 r., z zachowaniem dolnych partii murów wieży wzniesionej w XV lub XVI wieku. Kościół w stylu neogotyckim, murowany jest z cegły i otynkowany (oprócz najstarszych fragmentów murów). Prezbiterium zbliżone jest do kwadratu. Znacznie szerszy korpus kościoła pierwotnie był trójnawowy, czteroprzęsłowy, z wieżą zajmującą częściowo pierwsze przęsło nawy południowej. Od zachodu znajduje się obszerna przybudówka, mieszcząca obecnie zaplecze Stacji Opieki "Caritas". Dachy kościoła są siodłowe, kryte dachówką, natomiast wieża obita blachą, z najwyższą kondygnacją nadbudowaną w 1842 r., zwieńczona jest iglicą. W murze otaczającym kościół od wschodu znajduje się brama barokowa z 2 połowy XVII wieku, murowana i otynkowana, z półkoliście zamkniętą arkadą ujętą pilasterkami, zwieńczona podwójnym gzymsem, ponad którym znajduje się szczycik z uproszczonych wolut, flankowany dwiema obeliskowymi sterczynami.

Nowy, murowany kościół parafialny p.w. Św. Katarzyny zbudowany został w 1934 r. Wewnątrz znajduje się barokowa rzeźba Św. Sebastiana z XVIII wieku.
Kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi Śląskiej w Chróścicach, wzmiankowany jest już w 1687 r. jako kościół filialny Siołkowic. Obecny zbudowany został ok. 1804 r., a rozbudowany w latach 1936-37 w formie trójnawowej bazyliki. Z poprzedniego kościoła barokowo - klasycystycznego zachowała się wieża z przybudówkami po bokach. Wewnątrz  znajduje się ołtarz główny -neobarokowy i tabernakulum barokowe z XVIII wieku. Dwa ołtarze boczne -barokowe pochodzą z początku XVIII wieku.

kosciol.jpegKościół parafialny p.w. Św. Jerzego w Kup murowany z cegły, wzniesiony został w latach 1897-98. Niedaleko od niego położony kościół poewangelicki p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, również murowany z cegły, wzniesiony został w 1894 r.

Około połowy XIII wieku w Czarnowąsach został wybudowany kościół parafialny p.w. Św. Norberta, który został uszkodzony lub spalony w 1643 r., a około 1653 r. ponownie zasklepiony; w tym czasie nastąpiła też nadbudowa wieży. Po 1777 r. kościół został, z zachowaniem murów obwodowych, gruntownie przebudowany w stylu barokowym. Jest murowany z cegły i otynkowany. Trójprzęsłowe prezbiterium zamknięte jest prostą ścianą, z zaokrąglonymi wewnątrz narożnikami, przy nim od południa usytuowana jest przybudówka mieszcząca dwie kruchty a na piętrze znajduje się dawne oratorium. Wystrój wnętrza  jest jednolity, barokowo-klasycystyczny z okresu  przebudowy po 1777 r.

Do cennych zabytków sakralnych w Gminie należał usytuowany na wzniesieniu, na wschód od wsi Czarnowąsy, drewniany kościół odpustowy p.w. Św. Anny, wzniesiony w latach 1687-88, o konstrukcji zrębowej, który spłonął całkowicie w dniu 19.08.2005 r. Obecnie został odbudowany w dawnym stylu, z materiałów ognioodpornych.

Ważnym elementem w krajobrazie Gminy, a szczególnie wsi Czarnowąsy  są zabudowania klasztorne, obecnie zajmowane przez siostry ze Zgromadzenia Sióstr Św. Jadwigi. Dom Zakonnic w zespole klasztornym wzniesiony został w 1682 r. przez budowniczego Jana Franciszka Fröhlicha z Opawy. Odnawiany w latach 1869 r. i 1927-28 r. zachował  barokowy wygląd. Murowany z cegły i otynkowany został wzniesiony na rzucie litery L, z długim korpusem na osi północ-południe i krótszym ramieniem od północnego-zachodu, łączącym się z kościołem parafialnym. Późnobarokowa tzw. Prałatura w zespole klasztornym została wzniesiona w latach 1727-30. Podobnie jak Dom Zakonnic murowana z cegły i otynkowana, została odnowiona w latach 1923-28 i w 2005 r. Prałatura jest piętrowa i częściowo podpiwniczona, przyległa od wschodu do Domu Zakonnic, trójskrzydłowa, obejmująca wewnętrzny prostokątny dziedziniec, którego jeden bok zamyka Dom Zakonnic. Układ wnętrz jest jednotraktowy, z korytarzami.

Wokół klasztoru zachowany został częściowo mur obronny wzmocniony pierwotnie szeregiem baszt, wzniesionych zapewne ok. 1600 r. Po zniszczeniach w czasie wojny trzydziestoletniej został odbudowany w II połowie XVII wieku. Od południa i częściowo wschodu zachowane są mury otaczające klasztor, obejmujące dawny ogród oraz folwark. W miejscowości Czarnowąsy zachowały się zespoły  zabytkowej zieleni – ogrody zespołu klasztornego.

W miejscowościach należących do Gminy Dobrzeń Wielki spotkać można liczne kapliczki, które zostały posadowione najczęściej  w bezpośrednim sąsiedztwie budynków mieszkalnych, lub przy drogach polnych. Są to zazwyczaj budowle jednokondygnacyjne, murowane, założone na planie prostokąta, zwieńczone daszkiem dwuspadowym lub czterospadowym. Większość z nich datowana jest na przełom XIX i XX w. Starsze są zazwyczaj otynkowane, a pochodzące z okresów późniejszych, wykonane są z cegły o podwyższonej jakości i nieotynkowane. Najstarsza barokowa kapliczka, posiadająca w belkowaniu zaznaczoną datę budowy, pochodzi  z 1722 r. i znajduje się w Chróścicach. Wewnątrz znajduje się rokokowa rzeźba św. Jana Nepomucena  z II połowy XVIII w. W Borkach zachowała się jedna drewniana kapliczka słupowa. Inną grupę kaplic stanowią kapliczki-dzwonnice o zwartej bryle, posiadające 3 lub 4  zwężające się kondygnacje zazwyczaj oddzielone gzymsami lub uskokami, zwieńczone wieżyczką i otynkowane. Do tego typu należą kapliczki w Chróścicach przy ul. Babilas, w Borkach przy ul. Obrońców Pokoju, w Krzanowicach przy ul. Armii Ludowej, w Świerklach przy ul. Słowackiego oraz w Brzeziu przy ul. Wiejskiej. Wyjątek stanowią kaplice w Dobrzeniu Małym -kaplica przy ul. Odrzańskiej jest niska, dwukondygnacyjna, a druga w przysiółku Otok - wykonana z cegły - jest wysoka, ale nieotynkowana. We wnękach kaplic znajdują się rzeźby i obrazy świętych; najstarsze pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku. Odmienną grupę stanowią stojące na postumentach figury świętych – Jana Nepomucena w Kup i dwie w Czarnowąsach oraz św. Rocha w Dobrzeniu Wielkim. Stojąca na cmentarzu w Czarnowąsach kamienna, barokowa figura św. Jana Nepomucena pochodzi z 1722 r.

Kościoły na terenie Gminy Dobrzeń Wielki są własnością parafii rzymskokatolickiej, zaś liczne kapliczki posadowione są na gruntach należących w większości do osób fizycznych i prawnych, a także Parafii oraz Gminy.

Obiekty sakralne są użytkowane zgodnie ze swym pierwotnym przeznaczeniem i zachowane w dobrym stanie. Systematycznie prowadzone są przy nich prace remontowe i konserwatorskie. Do obiektów zabytkowych zaliczone zostały również cmentarze parafii katolickich w Dobrzeniu Wielkim obok kościoła św. Rocha, w Czarnowąsach i w Kup oraz jedyny cmentarz  ewangelicki w Kup, stanowiący własność komunalną.

Gwiazdka Polecamy

KMZB.jpeg

Aglomeracja opolska

Informacja o jakości powietrza Wioś Opole

rodzina 500+

Stobrawski Zielony Szlak

gmina_fair_play.jpg-1.png

WKU

 

×

Wyszukaj w serwisie

Tagi wyszukiwania:
×

Zapisz się do newslettera

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych w celu przesyłania newslettera. Dane moje podałem dobrowolnie, mam możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania lub wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Administratorem danych osobowych jest Gmina Dobrzeń Wielki, ul. Namysłowska 44 46-081 Dobrzeń Wielki